در دیده‌بانی از اقتصاد ایران مانند هر امر اصلاحی و اعتلابخش دیگر وجه اندیشه‌ای نقش زیربنایی و پیشگام دارد. کشورمان ایران در سه حیطه عدالت، آزادی و توسعه با خلاهای معرفتی جدی روبه‌روست و در این میان حیرت‌انگیزترین پارادوکس بازتولید نظام‌وار همه انواع نابرابری‌های ناموجه به واسطه ویژگی‌های جغرافیایی، تاریخی، سیاسی و اقتصادی است که نیاز به اندیشه‌ورزی را هرچه بیشتر ضروری و برجسته می‌سازد. از این‌رو، سهل‌انگاری و انفعال غیرعادی همراه با برخوردهای فرصت‌طلبانه و بدنام‌کننده عدالت در پیوند و آزادی و توسعه توضیح‌دهنده چرایی بازتولید توسعه‌نیافتگی با وجود برخورداری سرشار این سرزمین از منابع انسانی و مادی است.
این کتاب کوشش می‌کند تا با واکاوی تجربه تاریخی اقتصاد سیاسی پس از انقلاب اسلامی و با بهره‌گیری از میراث اندیشه‌ای آیت‌الله شهید دکتر بهشتی و امام خمینی بنیان‌های سست رویه‌های مخدوش‌کننده عزت نفس ایرانیان را در این سه محور آشکار سازد و چاره‌های ایرانی و متکی به آخرین دستاوردهای دانش توسعه را معرفی کند.