بهاءالدین خرمشاهی در مقدمه ای که بر «دانشنامه حافظ شناسی» با عنوان «طبیب حکیم» نگاشته اند آورده اند که: «در حدیثی صحیح، علم عمدتاً به دو شاخه تقسیم شده است: العلم علمان: علم‌الادیان و علم‌الابدان. مراد از علم ادیان دین پژوهی و کلام و توسعاً علوم معقول است  ، و مراد از علم الا بدان در درجه‌^ءاوّل پزشکی است. در دوره‌ای بیش از یک هزاره، به طبیب، حکیم گفته شده است. زیرا پزشکان در جنب پزشکی به فلسفه و  حکمت هم می‌پرداخته‌اند. حافظ گوید:

فکر بهبود خود ای دل ز در دیگر کن              

                            درد عاشق نشود  به به مداوای حکیم

که به روشنی پیداست مراد از «حکیم» در این بیت «طبیب» است. به شهادت تاریخ طب، بسیاری از فلاسفه یا حکما، طبیب، یا بالعکس بسیاری از اطبا، حکیم یا فیلسوف بوده‌اند. دو تن از این‌گونه شخصیت‌های جامع الاطراف، محمّد ابن زکریای رازی و  ابن‌سینا هستند.»

ایشان در ادامه از چندین طبیب حکیم نام برده اند و در انتها به آقای پروفسور حیدرآخوندزاده (مشهور به آرمان آزاده) رسیده اند و درباره شرح ایشان بر دیوان حافظ نوشته اند:

«در این شرح گسترده، ابیات غزل‌ها هم تفسیر ساده شده است و هم تأویل. همه^ء اعلام و الفاظ و مفاهیم کلیدی هر غزل و هر بیت را شرح داده‌اند. شرح ایشان دردرجه^ء اوّل شرح حافظ به حافظ است و در درجه‌^ء بعد شرحی است، استشهاد از ادب و عرفان پیش از حافظ؛ یعنی چه بسیار شواهد که از شعر قرنهاپیش از حافظ نقل کرده‌اند.

شرحی به این گستردگی و فراگیری تاکنون بر شعر حافظ نوشته نشده است. آنچه از نظر روشمندی مهمّ است این است که  همه‌^ءشواهد را با فحص در دیوان‌های شعر یافته‌اند؛ نه  اینکه ازلغت نامه^ء دهخدا یا نرم‌افزار جدیدالانتشاردرج استخرا ج کرده باشند.

چنانکه فهرست منابع نشان می‌دهد تقریباً از تمام آثار حافظ‌پژوهی که تا این زمان تألیف یا تصحیح شده سود برده و در جای مناسب نقل‌های متناسب کرده‌اند.

بنده نیز در «حافظ‌نامه» از شیوۀشرح حافظ به حافظ استفاده کرده‌ام ولی گسترۀ این شیوه در این شرح بیشتر از هر اثر مشابهی است.»

کتاب دانشنامه حافظ شناسی  به نگارش پروفسور حیدر آخوندزاده ) آرمان آزاد) از سوی  انتشارات سبزان در سال 98 به چاپ رسیده است. 

برای خرید می توانید به سایت  فروشگاه آی آی کتاب مراجعه بفرمایید.

بخشی از جلد اول این دانشنامه را در این لینک بخوانید.

بخشی از جلد دوم این دانشنامه را در این لینک بخوانید.

بخشی از جلد سوم این دانشنامه را در این لینک بخوانید.

بخشی از جلد چهارم این دانشنامه را در این لینک بخوانید.

1398/09/06
1376