قلمه زدن چیست؟ 

زمانی که قسمتی از گیاه مادری را برای ریشه‌زایی از گیاه جدا کنیم، در واقع از روش قلمه گیری استفاده کرده‌ایم. قلمه زدن یکی از روش‌های معمول در تکثیر گیاهان است و تعداد بسیاری از گیاهان از می‌توان از این طریق تکثیر کرد. برخی از گیاهان به دلیل ویژگی‌های خود به‌سادگی با قلمه گیری افزایش می‌یابند و در واقع سرعت ریشه‌زایی بالایی دارند. ولی تعدادی از گیاهان نیز به‌سختی و یا با کمک هورمون‌های ریشه‌زایی مخصوص قابلیت تکثیر با قلمه را دارند. قبل از هر توضیحی بدانید قلمه‌زنی از چهار عضو اصلی گیاه یعنی ساقه، برگ، جوانه برگ و ریشه صورت می‌گیرد. ما در این مطلب قلمه ساقه را به شما آموزش می‌دهیم:

شرایط قلمه گیری گیاهان بستگی به زمان، سن، شرایط محیط مانند دما ، رطوبت و بستر متفاوت است. قلمه ساقه به سه نوع قلمه خشبی یا قلمه چوبی، قلمه نیمه خشبی یا نیمه چوبی و قلمه نرم، علفی یا سبز تقسیم می‌شوند.

روش قلمه گیری صحیح از ساقه

برای این نوع از قلمه گیری حدود ۱۵-۲۰ سانتی‌متر و یا حتی بیشتر (بسته به نوع قلمه) از ساقه را با قیچی یا چاقوی استریل و تمیز برش می‌دهید. نکته مهمی که باید توجه کنید این است که برش انتهای قلمه به شکل اریب باشد تا جذب آب راحت‌تر صورت بگیرد. توجه داشته باشید که قلمه چوب نرم نیاز به یک تا سه جفت برگ دارد تا بتواند مواد مورد نیاز خود را از فتوسنتز برگ‌ها به دست آورد.

سپس قلمه را در بستر تمیز و سبک مانند پرلیت، ماسه تمیز و یا حتی آب قرار می‌دهیم تا ریشه‌دار شود. اگر قلمه در بستر خاکی قرار دارد نیازمند رطوبت کافی است چراکه هنوز ریشه‌ای ندارد تا بتواند آب را از اعماق خاک جذب کند. می‌توانید قبل از قرار دادن قلمه در بستر کمی پودر قارچ‌کش به انتهای قلمه بزنید تا آلودگی به آن وارد نشود.

قلمه چوب نرم

قلمه چوب نرم از ساقه‌های نازک و نرم که در سال جاری رشد می‌کنند تهیه می‌شود. برای این نوع از قلمه گیری حدود ۱۰-۱۵ سانتی‌متر از ساقه کافی است. گیاهان آپارتمانی مانند شمعدانی، بگونیا، میخک، حسن یوسف و دیفن باخیا از طریق قلمه چوب نرم تکثیر می‌شوند.

قلمه نیمه خشبی

در این نوع قلمه گیری نیازی نیست دو جفت یا بیشتر برگ وجود داشته باشد. ولی بودن برگ می‌تواند به ریشه‌زایی کمک بیشتری کند. قلمه نیمه خشبی در طول سال می‌تواند انجام بگیرد، ولی اواخر بهار شرایط ریشه‌زایی بهتر است. برخی از درختچه‌های زینتی مانند کاملیا از این طریق تکثیر می‌شوند.

قلمه خشبی

قلمه خشبی در فصلی که برگ روی گیاه وجود ندارد، یعنی در فصل پاییز و زمستان و از شاخه‌های فصل جاری گرفته می‌شود. اگر قلمه گیری زودتر از این زمان انجام شود، به دلیل اینکه جوانه‌ها به خواب می‌روند، ریشه‌زایی انجام نمی‌شود.

قلمه خشبی طول بیشتر از دو نوع قلمه دیگر و حدود ۵۰ سانتیمتر دارند.بهتر است برش انتهایی قلمه در نزدیکی جوانه یا گره باشد تا ریشه‌زایی سرعت یابد. ریشه‌زایی این نوع از قلمه‌ها سخت‌تر است. قلمه خشبی را می‌توانید برای گیاهانی مانند یاس زرد، پیچ امین‌الدوله و گل سرخ به کار ببرید.  

عوامل مؤثر بر ریشه‌زایی قلمه‌ها

- رطوبت

- تهویه و اکسیژن‌رسانی

- نور بالا و افزایش فتوسنتز

- دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد

چند نکته در مورد انتخاب و نگهداری قلمه‌ها

- ساقه‌های سالم و بدون بیماری را انتخاب کنید.

-می‌توانید برای بهبود شرایط محیطی یک کیسه روی قلمه‌ها قرار دهید تا ریشه‌زایی سریع‌تر اتفاق بیفتد. البته این روش برای قلمه‌هایی که در بستر غیرآبی هستند، پیشنهاد می‌شود.

- افزایش دما از قسمت انتهایی قلمه باعث احتمال ریشه‌زایی می‌شود که به آن "سیستم پاگرمایی" می‌گویند.

- اگر قلمه را از قسمتی از گیاه بگیرید که به ریشه نزدیک‌تر است، احتمال ریشه‌زایی بیشتر می‌شود.

- قلمه گیری در زمان گلدهی گیاه، احتمال موفق شدن قلمه و ریشه‌زایی را کاهش می‌دهد.

- هورمون‌ها را می‌توان برای افزایش ریشه‌زایی قلمه‌ها به کار برد. هورمون اکسینی ریشه‌زایی قلمه را بیشتر می‌کند ولی هورمون سیتوکینین و جیبرلینی تأثیر منفی دارند.

- بعد از اینکه قلمه به اندازه کافی ریشه‌زایی کرد و به حدی رسید که می‌تواند خاک را تحمل کند، به گلدان جدیدی منتقل می‌شود تا زندگی خود را به‌طور مستقل آغاز کند.

(منبع: چیدانه)

1397/04/04
12639