تنگه بهرام چوبین

استان ایلام اگرچه دیدنی‌های طبیعی و تاریخی بسیاری دارد اما اکثر جاذبه‌های آن برای مردم ناشناخته مانده‌اند، از جمله این جاذبه‌های حیرت‌انگیز می‌توان به تنگ بهرام چوبین اشاره کرد که روزگاری مخفیگاه و شکارگاه این سردار نامدار ایرانی بوده است. در اینجا علاوه بر زیبایی‌های طبیعت می‌توانید آثار باقیمانده از دیوارهای دژ قدیمی را ببینید. این بنا ۱۴ کیلومتر با شهر پل‌دختر فاصله دارد.

بهرام چوبین

روایت‌ها حاکی از آن است که بهرام چوبین در خانواده‌های برتر ساسانی متولد شد و شجره‌نامه‌اش به پادشاهان اشکانی می‌رسید. نام چوبین را به علت قد بلند و لاغر بودن اندام (همانند چوب) برای او انتخاب کردند. او سرداری دلاور و باهوش بود و توانست با سپاهی کوچک لشگر عظیمی را شکست بدهد.

در سال ۵۸۸ میلادی جنگلی میان ایران و خاقان درگرفت که نابغه رزم (لقب بهرام چوبین در تاریخ نظامی جهان) فرماندهی ارتش ایران را بر عهده داشت در این جنگ برای اولین بار از جنگ‌افزاری استفاده شد که در آن از نفت خام استفاده می‌شد. سپاهیان ایران در آن جنگ ۱۲ هزار تن و سپاه خاقان ۳۰۰ هزار نفر بودند که با تدبیر بهرام ایران توانست در تنها یک روز مبارزه پیروز میدان شود و یکی از شگفتی‌های تاریخ نظامی جهان را رغم بزند.

در آن زمان هرمز چهارم پادشاه ایران بود و چون دید بهرام مغرور شده و حال و هوای پادشاهی را در سر می‌پروراند او را به جنگ بیزانس فرستاد و پس از شکست او را تحقیر کرد. در این میان بهرام با سایر ناراضیان همراه شد و به کمک یکدیگر هرمز را از سلطنت خلع کردند و خسروپرویز را به سلطنت نشاندند.

بهرام اما حاضر نشد سلطنت خسروپرویز را بپذیرد و به پایتخت برگشت و با نام بهرام ششم بر تخت سلطنت نشست. او تاج را با دست خود بر سر گذاشت و سکه‌ای با نام خود زد. خسروپرویز اما به بیزانس پناه برد و یک سال بعد با سپاهی که در اختیارش گذاشته بودند به ایران بازگشت و سپاه بهرام چوبین را در گنزنک شکست داد.

بهرام در سال ۵۹۱ میلادی به ترکان پناه برد و آن‌ها به گرمی او را پذیرا شدند. اما خسروپرویز دسیسه‌ای چید و هدایایی برای خاتون، همسر خان ترک فرستاد که موجب شد بهرام را بکشند. سرگذشت پرحادثه بهرام چوبین در اذهان ایرانیان تأثیری قوی گذاشته است و افسانه شیرینی به زبان پهلوی را برای آن نقل کرده‌اند که مطالب آن را مورخان عرب و ایران خاصه فردوسی در کتب خویش آورده‌اند.

شکارگاه بهرام

تنگ بهرام چوبین یکی از مهم‌ترین دره‌های کم‌عرض و بسیار مرتفع و استراتژیک در ضلع غربی جاده دره شهر به  سمت پل‌دختر است. این تنگه طبق روایتی مربوط به بهرام چوبین در دوره ساسانی است و علاوه بر زیبایی‌های طبیعی آثار تاریخی نیز در آن وجود دارد. درون دره و اطراف آن طبیعت فوق‌العاده‌ای وجود دارد که هنوز بکر مانده است برخی گفته‌ها حاکی از این است که روزگاری او در تنگ بهرام چوبین به شکار می‌پرداخته است.

درباره دژ و تأسیسات نظامی آن گفته می‌شود که در زمان جنگ و نبرد با خسروپرویز، بهرام چوبین در این مکان پناه گرفته بود. ساختار طبیعی تنگ بهرام چوبین به نحوی است که دشمن نمی‌تواند به‌آسانی وارد آن شود، با دیدن سازه‌ها مشخص می‌شود که برای ایمن‌تر شدن منطقه دیوارهای بر روی صخره ساخته‌اند و به نظر می‌رسد سردار ایرانی نظارت خاصی بر روی طراحی آن داشته است.

اما چیزی که امروز بیش از هر چیز دیگری انسان را به فکر وا‌می‌دارد چگونگی ساخت این دیوارها است، زیرا صعود از صخره‌ها به‌خودی‌خود کاری بس دشوار است اما آن‌ها در آن زمان سنگ‌های بزرگ را به اینجا حمل کرده و چنین استحکامات باشکوهی را احداث کرده‌اند.

آثار تاریخی بر روی صخره‌ها به مرور زمان از بین رفته است و دیوارها در حال ریزش هستند. در درون تنگ بهرام چوبین، آثار تاریخی نیز وجود دارد که فقط دیوارهای ویران‌شده‌ای از آن‌ها باقی مانده است در حالی که روزگاری در داخل تنگ، قلعه وجود داشته است ولی به مرور زمان تخریب شده است. در محل ورود و ارتفاعات نیز آثار ارزشمندی از آن زمان یافت می‌شود.

متأسفانه امروزه کسی به این سازه اهمیتی نمی‌دهد و اقدامی در راستای حفظ و مرمت آن صورت نمی‌گیرد. بیشتر دیوارها و قلعه تاریخی از سنگ و گچ ساخته‌شده‌اند و بسیاری از دیوارهای آن به زیرخاک رفته‌اند.

یکی از ویژگی‌های این سازه چهار آب‌انبار آن است که بر روی صخره‌ها تراشیده شده‌اند. شاید باورتان نشود اما آبی که در آن جاری است قابل آشامیدن است در واقع آن‌ها به گونه‌ای شگفت‌انگیز آب‌انباری طبیعی احداث کرده‌اند. در این آب‌انبارها آب شرب به مدت طولانی قابل نگهداری است و به نظر می‌رسد سردار ساسانی به مسئله آب و نگهداری آن توجه ویژه داشته است. در داخل تنگ بهرام چوبین، آثار تاریخی مثل اماکن مسکونی و بنای شاه‌نشینی نیز وجود داشته است که به مرور زمان از بین رفته‌اند. در واقع با مشاهده جزئیات بنا می‌توان گفت که تمامی امکانات لازم برای زندگی امن همراه با تفریح در اینجا مهیا بوده است.

(منبع: الی گشت)

1397/04/11
1058