یک راه آسانی که برای بیدار بودن و هشیار ماندن وجود دارد، نوشیدن قهوه است. به همین دلیل نوشیدن یک یا چند فنجان قهوه پس از خواب صبحگاه می‌تواند گزینه‌ی وسوسه‌انگیزی باشد. متأسفانه همراه با هر منفعتی، مضراتی هم وجود دارد و در مورد قهوه، مصرف زیاد کافیین خطرات زیادی برای سلامتی دارد.

مقدار مجاز مصرف قهوه بسته به شرایط بدنی هر شخص متفاوت است اما در حالت کلی، مصرف بیش از ۵۶۰۰ میلی‌گرم قهوه (معادل ۴ فنجان) در روز عوارض جانبی مانند بی‌خوابی، عصبانیت و مشکلات معده به همراه خواهد داشت.

حتی اگر حد مجاز را هم رعایت کنید، پس از چند ساعت از مصرف قهوه دوباره خستگی به سراغ شما خواهد آمد.

خوشبختانه جایگزین‌های زیادی برای بیدار نگه داشتن شما وجود دارد که نیازی به مصرف کافیین ندارد در عین حال که شما را بیدار نگه می‌دارد. در فهرست زیر به شماری از این راهکارها اشاره خواهیم کرد:

۱. چرت زدن

چرت زدن ۵ تا ۲۵ دقیقه‌ای به ازای هر ۶ یا ۷ ساعت در بازه‌ی زمانی قبل از خواب، راهکار فوق‌العاده‌ای برای احیای انرژی است. چرت زدن بیشتر از این بازه‌ی زمانی، اختلالی به نام"تمایل به خواب" شناخته شده که باعث تنبل‌تر شدن شما بعد از بیداری می‌شود. گاهی اوقات چرت‌های طولانی بیش از یک ساعت ارزش این را دارد که زمان بیشتری را در حالت هوشیاری قرار بگیرید.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۸ نشان داد که چرت بعدازظهر، هم از خواب زیاد شب و هم از مصرف کافیین در ظهر مؤثرتر عمل می‌کند. دیگر مطالعات نشان داده‌اند که خواب می‌تواند عملکرد افراد را در یادگیری، حافظه و تفکر خلاق بهبود بخشد. در این میان چرت‌های شش دقیقه‌ای به افراد کمک خواهد کرد که اطلاعات را بهتر به خاطر بسپارند. محققان دانشگاه کالیفرنیا در یکی از بررسی‌های خود گفته‌اند: "چرت زدن برخلاف کافیین نه‌تنها هشیاری و تمرکز شما را افزایش می‌دهد، بلکه به تقویت حافظه هم کمک می‌کند."

۲. خوردن یک میان وعده مغذی

قند خون پایین باعث می‌شود که احساس بی‌حالی و خواب‌آلودگی کنید. وعده‌های غذایی سنگین هم می‌توانند اثری مشابه آن را داشته باشند چراکه هضم غذا با مصرف انرژی همراه است. با این حال سعی نکنید تا این مصرف انرژی را با خوردن غذاهای شیرین و نوشیدن قهوه جبران کنید.

میان وعده‌های سبک با مواد مغذی خاص مانند آهن و چربی‌های مفید راه‌حل بسیار خوبی برای احیای انرژی است. نتایج یک بررسی نشان داده است که فیبر بالای صبحانه بیشترین تأثیر را در حفظ هوشیاری دارد و مصرف مواد غذایی پروتئین‌دار مانند تخم‌مرغ هم می‌تواند مؤثر باشد. با این حال، طیف گسترده‌ای از مواد غذایی وجود دارد که انرژی ما را در سطح بالایی نگه می‌دارد. از جمله‌ی این مواد غذایی می‌توان به نان تست آووکادو، کره‌ی بادام زمینی، کرفس، هویج یا حموس اشاره کرد. غداهای دیگری نظیر اسفناج، لوبیا و عدس هم از منابع غنی آهن به حساب می‌آیند و از آنجا که کمبود آهن باعث بروز خستگی می‌شود، مصرف این نوع غذاها برای بهبود هوشیاری پیشنهاد می‌شود.در کنار آن، مصرف مواد غذایی با ویتامین C بالا، باعث افزایش جذب آهن در بدن خواهند شد.

۳. نوشیدن آب

کم‌آبی بدن، یک عامل مهم استهلاک انرژی است. بنا به گزارش American Chemical Society در ویدیویی در یوتیوب، کم‌آبی می‌تواند باعث خستگی، گیجی، تپش قلب و غش شود. چراکه بیش از ۶۰٪ بدن انسان از آب تشکیل شده است. علاوه بر این آب، نقش روان کننده برای مفاصل را دارد و مصرف آب به دفع ضایعات بدن کمک می‌کند. از طرفی جریان خون به وسیله‌ی آب، مواد مغذی مانند اکسیژن و کربوهیدرات‌ها را به بخش‌های مختلف بدن از جمله مغز می‌رساند. مطالعه‌ی پژوهشگران دانشگاه تافتز در سال ۲۰۰۹ نشان داد که حتی اگر بدن، آب خود را در حد کم- کم‌تر از ۱ تا ۲% آب بدن- از دست بدهد باز هم عوارضی چون خستگی و گیجی را تجربه خواهید کرد.

۴. تماشای آنلاین حیوانات جذاب

با این که گربه‌ها ممکن است به شکل نامعمول تنبل به نظر برسند، اما تماشای این موجودات خزدار! نه‌تنها کیفیت خلق‌وخوی شما را بالاتر خواهد برد بلکه خواب را هم از سر شما خواهد پراند!

طی یک بررسی در ژوئن ۲۰۱۵، یک نظرسنجی بین ۷۰۰۰ نفر از علاقه‌مندان به ویدیوی گربه برگزار شد. شرکت‌کنندگان در نظرات خود عنوان کردند که تماشای ویدیوهای دارای گربه، احساس خوبی در آن‌ها ایجاد کرده و کمک می‌کند تا احساسات منفی را به حداقل برسانند!

البته این مطالعه در مورد چرای این نتیجه‌گیری توضیحی ارائه نکرده است. با ترشح اکسی توسین که یک ماده‌ی انتقال‌دهنده‌ی عصبی است، حس عواطف و اعتماد افراد افزایش پیدا می‌کند و کورتیزول (که یک ماده‌ی شیمیایی مربوط به ایجاد استرس است) را کاهش می‌دهد و این فرآیند می‌تواند در اثر دیدن تصاویر جذاب در بدن شما اتفاق بیافتد.

۵. هوای تازه

چنانچه در محل کار خود احساس نیاز به کشیدن عضلات دارید، شاید یک هوای تازه، انرژی شما را برگرداند. مطالعات نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض نور آبی- نوعی از نور مرئی که از منابع طبیعی مانند خورشید و منابع مصنوعی مانند تلویزیون، لپ‌تاپ، گوشی‌های هوشمند و لامپ‌های LED ساطع می‌شود - هوشیاری و عملکرد شما را بهبود می‌بخشد.

اما برای این که در طول روز، چست و چابک باقی بمانیم به یک منبع نور طبیعی مانند خورشید نیاز داریم. به همین دلیل نور آفتاب یک حالت ایده‌آل برای تأمین نور آبی است.این  در حالی است که چراغ‌های محیط داخل به اندازه‌ی کافی قدرت جلوگیری از چرت زدن شما را ندارند.

 نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داد، کسانی که در معرض فرمولاسیون خاصی از نور آبی قرار گرفتند نسبت به سایرین کم‌تر احساس خستگی داشتند و در حین انجام آزمون حافظه، زمان واکنش آن‌ها سریع‌تر و اشتباهات آن‌ها، کم‌تر بود.

ضمن این که نور این خاصیت را دارد که هیپوتالاموس مغز را فعال می‌کند. هیپوتالاموس بخشی از مغز است که ریتم شبانه‌روزی بدن را تحت کنترل دارد. به همین دلیل خواب و بیداری منظم کمک می‌کند تا ذهن و بدن هم عملکرد قابل قبولی نشان دهند.

۶. نفس عمیق

معمولاً کارکنان آرام و راحت به همان نسبت افراد کارآمدی هستند. نفس عمیق، اکسیژن بیشتری را به بخش‌های مختلف بدن وارد می‌کند که همین امر می‌تواند سطح انرژی شما را افزایش داده و نوعی احساس ذهن در شما ایجاد کند.

علاوه بر این، تنفس عمیق به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند و شما را سالم و قوی نگه می‌دارد. از این رو سعی کنید در تمرینات ورزشی خود از تنفس عمیق به طور منظم استفاده کنید.

۷. گوش دادن به موسیقی

گوش دادن به آهنگ‌های مورد علاقه، باعث می‌شود که مواد شیمیایی شادی‌بخش در مغز شما ترشح شوند و سطح انرژی شما افزایش پیدا کند.

نتایج یک بررسی در سال ۲۰۱۱ نشان داد که وقتی افراد به موسیقی گوش می‌دهند، مغز آن‌ها دوپامین آزاد می‌کند. از طرفی آهنگ‌های مورد علاقه‌ی شما دیگر مواد شیمیایی شادی‌آور مانند سروتونین و اکسیتوسین را هم تولید می‌کند.

علاوه بر این، مطالعات انجام شده بر روی رانندگان خواب‌آلود، نشان داده‌اند که صدای بلند موسیقی می‌تواند به هشیار نگه داشتن افراد کمک کند هر چند که این اثر، طولانی‌مدت نیست.

حتی گاهی اوقات بهتر است که در حین پخش موسیقی با خواننده هم همراهی کرد. در این حالت افراد نسبت به زمان قبل از گوش دادن موسیقی، پرانرژی‌تر بوده و احساس خستگی کم‌تری می‌کنند.

۸. آدامس جویدن

آدامس جویدن لزوماً عادت بدی نیست. به نظر می‌رسد وقتی دهان شما مشغول باشد، ذهن هم هوشیاری خود را بهتر حفظ می‌کند. بعضی مطالعات نشان می‌دهند که جویدن آدامس راهکار مؤثری برای کاهش خواب‌آلودگی روزانه است. شاید یک علت آن، این باشد که جویدن آدامس مغز، بخش‌هایی از مناطق مغز را فعال نگه می‌دارد. ضمن این که جویدن آدامس در کاهش اضطراب، افزایش درک مطلب و تمرکز در امتحان اثرات مطلوبی دارد.

 در عملی کردن این راهکار سعی کنید که آدامس جویدن شما، آرام و بی سر و صدا باشد!

۹. تحرک داشتن

جست‌وخیز داشتن و بالا و پایین رفتن سریع از پله‌ها یک روش عالی برای بیدار ماندن است. نتایج یک تحقیق نشان داد که خواب‌آلودگی و خستگی ذهنی در شرکت‌کنندگانی که تحرک داشتند کم‌تر بود.

برخاستن و حرکت کردن باعث به جریان افتادن اندورفین در بدن می‌شود. این انتقال‌دهنده‌های عصبی مهربان! کمک می‌کنند که استرس و خستگی کاهش‌یافته و احساس شادی و سرخوشی جایگزین آن شود.

۱۰. خندیدن

شکی نیست که طنز و شوخی سطح انرژی شما را بالا می‌برد. در یک بررسی که بر روی دانشجویان یک کالج صورت گرفت، آن دسته از افرادی که یک کمدی ۱۲ دقیقه‌ای را تماشا کرده بودند پرانرژی‌تر از سایرین مشاهده شدند.

۱۱. استنشاق رزماری

مطالعات نشان داده‌اند، افرادی که روغن رزماری را استنشاق می‌کنند هوشیارتر،سرزنده‌تر و راحت‌تر از دیگران هستند. همچنین این افراد در مقایسه با کسانی که روغن اسطوخودوس استنشاق می‌کنند یا هیچ روغنی استنشاق نمی‌کنند توانایی شناختی بالاتری دارند.

۱۲. دور شدن از صفحه نمایش

نگاه کردن طولانی به یک هدف مانند صفحه نمایش کامپیوتر می‌تواند به چشمان شما آسیب برساند. چراکه سعی دارید در طول کار، آن‌ها را باز نگه دارید. در حال حاضر ۹۵% آمریکایی‌هایی که در محیط‌های اداری کار می‌کنند در معرض خطر "سندروم بینایی کامپیوتر" قرار دارند .تماشای زیاد صفحه نمایش تمام گجت‌ها می‌تواند باعث سوزش، خشکی و فشار آمدن به چشم، تاری دید و دردهایی در ناحیه‌ی سر و گردن و شانه شود.

با کم‌تر خیره شدن به صفحه نمایش می‌توان از این خطرات تا حد زیادی جلوگیری کرد. ضمن این که چشمک زدن‌های مکرر و اصلاح وضعیت بدنی و تغییر جهت نگاه به جسم دیگر در هر ۲۰ دقیقه می‌تواند اقدامات مؤثری باشد.

(منبع: زومیت)

1397/04/13
1451