معماری در دوران رنسانس

پالادیانیسم

معماران دوران رنسانس همچون برامانته و آلبرتی (به مانند میکل‌آنژ که ساختمان‌هایش تنها بخشی از دستاوردهای عظیمش بود) تأثیری شگرف بر روی ایتالیا و سایر ملل گذاردند.

آندره پالادیو یکی از تأثیرگذارترین معماران در تمامی اعصار به شمار می‌آید. سبک متمایز کلاسیک او، در قرن 16 ایتالیا ظهور یافت، اما بیش از 200 سال معماران سراسر اروپا و آمریکا را تحت‌تأثیر قرار داد. تناسبات، تقارن و عظمت ایوان ورودی ساختمان‌های پالادِیَن، رنگ و بویی از اقتدار کلاسیک را نشان می‌دهد.

معماری رنسانس، با تکیه بر ریشه‌های خود در سبک‌ها و ایده‌های ویتروویوس، نمای شهرهای ایتالیا را در قرن‌های 15 و 16 میلادی تحت سلطه خود درآورده بود. معماران دوران رنسانس همچون برامانته و آلبرتی (به مانند میکل‌آنژ که ساختمان‌هایش تنها بخشی از دستاوردهای عظیمش بود) تأثیری شگرف بر روی ایتالیا و سایر ملل گذاردند. اما در قرن 16 میلادی معمار دیگری به نام آندره پالادیو ظهور کرد که حتی امروزه نفوذی فراگیر در جهان دارد.

پالادیو، معمار و نویسنده معروف، در پادوا متولد شد. هنگامی که او به عنوان سنگ‌تراش در ویچنزا کار می‌کرد، توجه اشراف‌زاده انسان‌دوستی به نام جیانجورجیو تریسینو را به خود جلب کرد. ترینسینو آموزش پالادیو را به عهده گرفت و وی را برای مطالعه ساختمان‌های رومیان باستان به رم برد. پالادیو پس از بازگشت به ویچنزا، برای اشراف‌زادگان شمالی، کاخ‌ها و خانه‌های ویلایی متعددی طراحی کرد. او به نویسندگی نیز علاقه داشت و در کتابی تحت‌عنوان «آثار باستانی روم» (اولین کتاب راهنمای مناسب مربوط به بقایای شهر رومیان) مشاهدات خود از بناهای رومیان باستان را به ثبت رسانید. همچنین کتابی با عنوان «چهار کتاب معماری» چاپ نمود که به یکی از تأثیرگذارترین کتب درسی معماری در طول تاریخ مبدل گشت.

پالادیو همانند پیشینیان خود، آلبرتی و برامانته، به شدت تحت تأثیر ایده‌های ویتروویوس، معماری پیرو سبک کلاسیک و بناهای روم باستان بود. ساختمان‌های وی با ویژگی‌های خاصشان به طور گسترده مورد تقلید قرار گرفت. نقشه‌های او بسیار متقارن به نظر می‌آمد. همچنین او از اصول هارمونی موسیقی، برای تناسبات بناهای خود الهام گرفته بود. به دلیل باقی نماندن هیچ اثری از بقایای خانه‌های رومیان، وی مدلی مختص به خود با جلوخانی منطبق بر معابد رومی برای طراحی ویلاهایش ابداع کرد.

طیف وسیعی از مخاطبان در شمال ایتالیا متقاضی بناهای طراحی شده توسط پالادیو بودند. وی بر اساس دیدگاه شهر ایده‌آل رنسانس، ساختمان‌های بسیاری را در ویچنزا از پالازی گرفته تا تئاتر معروف المپیک و همچنین تئاتری با صحنه نمایش توکار (طراحی شده توسط یکی از پیروان پالادیو به نام اسکاموزی) ساخت. اما شهرت وی بیشتر به سبب ویلاها و خانه‌هایش در منطقه ونتو در ایتالیا است که به طور گسترده‌ای کپی‌برداری شدند. از دیگر آثار او می‌توان به چند کلیسا در شهر ونیز اشاره نمود. از سوی دیگر نوشته‌های وی، سبب گسترش نفوذ وی فراتر از منطقه شمالی ایتالیا شد.

گسترش سبک: اولین معمار بزرگ پیرو سبک پالادین، اینیگو جونز  انگلیسی بود. جونز در خلال دو سفری که به ایتالیا داشت، با استفاده از کتاب راهنمای پالادیو، از آثار باستانی رم باستان بازدید کرد. وی پس از بازگشت به انگلستان تصمیم گرفت که این سبک خانه‌سازی (در انگلستان خانه‌ها، هنوز با استفاده چارچوب چوبی ساخته می‌شد) را به این کشور نیز بیاورد. دو نمونه از طراحی‌هایش در لندن، خانه بانکویتینگ در وایت‌هال و خانه ملکه در گرینویچ به خوبی موفقیت او را در این زمینه نشان می‌دهد.                            

زیر سایه معمار کلاسیک موفق، الیاس هال، سبک پالادین به آلمان گسترش یافت. این سبک در هلند توسط کارهای جیکوب فَن کمپن، معمار موزه مائریتشویس، لاهه و سالن بزرگ شهر (کاخ سلطنتی) آمستردام رواج یافت. فن کمپن همانند جونز و هال به ایتالیا رفته بود و احتمالا در آنجا با وینچنزو اسکاموزی، معمار و شاگرد پالادیو که چندین اثر استاد را مانند تئاتر المپیک پس از مرگ وی به اتمام رسانده، ملاقات کرده است.

در قرن 17 پیروان سبک پالادین معماران بانفوذی بودند، اما ایده‌های پالادیو در قرن 18 میلادی بخصوص در بریتانیا، بر معمارانی همچون کالن کمپبل و لرد برلینگتون تأثیر فراوانی گذاشت. دو بنای قلعه مِروُرث در کنت و خانه چیزویک در لندن به تقلید از ویلاهای پالادیو مانند ویلا کاپرا در نزدیکی ویچنزا، توسط برلینگتون به منظور نشان دادن ذوق هنری وی ساخته شد. در نیمه اول قرن 18 میلادی، پلان‌های متقارن، نمای کلاسیک و ایوان جلویی در ساخت بسیاری از خانه‌ها رواج یافت. آلمان و روسیه سبک پالادین را از بریتانیا آموختند و این سبک حتی توماس جفرسون، رئیس جمهور آمریکا، را نیز مجذوب خود کرد. سبکی که از بخش کوچکی در شمال ایتالیا آغاز شد و تمامی جهان را تحت عنوان پالادین تحت تأثیر قرار داد.