تاریخ علم نجوم، سنگواره‌های دایروی ماقبل تاریخ را به کاوشگرهای فضایی قرن بیست و یکم مانند تلسکوپ هابل مرتبط می‌سازد. تاریخ این علم، داستان انقلاب‌های پی در پی در زمینه ادراک ما از جایگاهمان در کیهان ، ستاره شناسی ، کهکشان راه شیری و انفجار بزرگ و ده ها و صدها پدیده نجومی است که در این مسیر در مورد کیهان یاد می‌گیریم. 

هندسه، یونانیان باستان را قادر ساخت تا اولین اندازه گیری‌ها را در مورد خورشید، ماه و زمین وهم چنین خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی انجام دهند. با این حال اندازه گیری‌های دقیق در قرن هفدهم میلادی ایده‌های زمین مرکز آن‌ها را به کلی از صحنه خارج ساخت. تلسکوپ دریچه‌ای رو به آسمان را در برابر بشر گشود و معماهای جدید بسیاری را برای توضیح توسط نظریه گرانش ایزاک نیوتن مطرح ساخت.

طیف سنجی ، روش جدیدی را برای مطالعه ویژگی‌های ستارگان به ما عرضه داشت و در نهایت وجود کهکشان‌ها و انبساط کیهان را آشکار ساخت. در دهه‌های اخیر گسترش پروازهای فضایی این امکان را فراهم ساخته تا تلسکوپ های ماهواره‌ای به کاوش اعماق فضا بپردازند. در این حال مسافرت تعداد اندکی از انسان‌ها و ماشین‌ها به ماورای مدار اولیه زمین، در واقع برای اولین بار چشم‌انداز زمین از بیرون را در برابر دیدگانمان قرار داده است.

کهکشان راه شیری

راه شیری کهکشانی است که خورشید، زمین و کل منظومه شمسی را در برگرفته است. نام این کهکشان از ظاهر آن گرفته شده، که به صورت نواری درخشان، مات و شیری رنگ پهنه آسمان شب را درنوردیده است. با چشم غیر مسلح نمی توان یکایک ستارگان این نوار کهکشانی را تشخیص داد. علت این چنین دیده شدن شکل ظاهری راه شیری از دید ما، ساختار قرصی شکل آن، و زاویه نگاه ما از داخل (یعنی از روی زمین به عنوان یکی از اجزاء آن) به آن است. زمین درون صفحه کهکشانی این قرص بر روی لبه داخلی تجمع مارپیچی شکلی از گاز و غبار به نام بازوی جبار واقع شده است.

مفهوم این نوار محو نور به عنوان مجموعه ای از ستارگان در سال 1610 میلادی و هنگامی به دست آمد که گالیله از تلسکوپ خودش برای تشخیص ستارگان آن استفاده کرد. در دهه 1920 میلادی مشاهدات ادوین هابل نشان داد که راه شیری تنها یکی از بیش از 200 میلیارد کهکشانی است که در جهان قابل مشاهده دیده می شوند. راه شیری یک کهشکان مارپیچی میله دار است که 100 تا 120 هزار سال نوری قطر دارد و دربردارنده 200 تا 400 میلیارد ستاره است. گمان می رود که کهکشان به همین تعداد سیاره هم داشته باشد که ده میلیارد تای آن ها در ناحیه قابل سکونت ستارگان این کهکشان، واقع شده اند. این کهکشان همچنین با سرعت 552 تا 630 کیلیومتر بر ثانیه بر اساس چارچوب مرجع نسبی اش حرکت می کند. گمان می رود که سن این کهکشان 13.2 میلیارد سال باشد که تقریبا همسن خود کیهان است. راه شیری عضوی از گروه محلی کهکشان هاست.

ستارگان راه شیری

تحمین زده می شود که این کهکشان حداقل 100 میلیارد ستاره و حتی ممکن است تا 400 میلیارد ستاره را در بر گرفته باشد. البته تخمین های فعلی از مجموع تعداد ستارگان راه شیری تا حد زیادی نامشخص هستند، گرچه گمان می رود این تعداد از 250 میلیارد ستاره هم بیشتر باشد. این مقدار با یک تریلیون ( 10) ستارة کهکشان همسایه یعنی آندرومدا قابل مقایسه است. به طور کلی ستاره‌های راه شیری را می توان با توجه به عمر و مواد سازنده شان در دو جمعیت دسته بندی کرد. جمعیت یک شامل ستاره‌های جوان‌تری است که اغلب دربردارنده عناصر سنگین‌تری هستند. این عناصر در آغاز از ستاره‌های دیگری به وجود آمده‌اند، بیشتر ستاره‌های جمعیت یک در صفحه کهکشانی قرار گرفته اند، جایی که مواد لازم برای به وجود آمدن ستاره‌ها به وفور موجود است، ستاره‌های جمعیت دو که پیرتر و دارای میزان فلز کم‌تری می‌باشند عمدتا در هاله قرار گرفته‌اند، اما در برآمدگی مرکز کهکشان‌ نیز وجود دارند. بیشتر آن‌ها درون خوشه‌های کروی، یعنی جایی که تمامی مواد لازم برای ساخت ستاره استفاده شده و دیگر ستاره‌ای تشکیل نمی‌شود، جای گرفته‌اند.

ساختار راه شیری

این کهکشان از یک ناحیه مرکزی میله ای شکل، تشکیل شده که به وسیله قرصی از گاز و غبار و ستارگان احاطه شده است. این قرص گاز و غبار و ستارگان چهار ساختار بازویی شکل مشخص را تشکیل می دهند که به سمت بیرون به صورت مارپیچی درآمده اند.

اگر از لبه به این کهکشان نگاه کنیم آن را به صورت صفحه نسبتا تختی می بینیم که یک برآمدگی در مرکز آن وجود دارد. صفحه تخت همان قرص کهکشان است و برآمدگی مرکزی هم همان مرکز میله ای کهکشانی می باشد.

در اطراف صفحه کهکشانی، منطقه کروی شکل بزرگی به نام هاله قرار دارد که از کهکشان اولیه بازمانده است.

در رشته نجوم، کهکشان راه شیری  بطور خاص مورد علاقه دوستداران علم و دانش بوده است. مردمان دوست دار علم و نجوم، همیشه  با تلسکوپ های کوچک و تلسکوپ های بزرگ خود به سمت آسمان، خورشید، ماه، ستارگان، سیاره ها، کهکشان راه شیری نگاه کرده و سعی در کشف رازهای در پس آنها دارند. تاریخ علم نجوم پر است از ستاره شناسان و دانشمندانی که آسمان را رصد کرده اند و از خلال تلسکوپ های خود حدس و گمان زده اند و سیاره ها را دیده اند.

منظومه شمسی هشت سیاره دارد: عطارد (تیر)، زهره (ناهید)، زمین، مریخ، مشتری، زحل (کیوان)، اورانوس و نپتون و پنج سیاره کوتوله: سرس، پلوتون، هائومیا، ماکی ماکی و اریس.

این سیارات در پی سال ها و قرن ها رصد با تلسکوپ و وسایل ابتدایی گرفته تا وسایل پیشرفته کشف شده اند.

شما می توانید کتاب ماورا راه شیری را که توسط انتشارات سبزان به چاپ رسده است را از فروشگاه آی آی کتاب تهیه کنید.

اگر از علاقه مندان به علم نجوم و تاریخچه علم نجوم هستید، اگر دوست دارید با تلسکوپ کوچک خود آسمان را رصد کنید، کتاب های نجوم زیادی را در سایت فروشگاه اینترنتی آی آی کتاب می توانید ببیند و اگر دوست داشتید سفارش دهید.

بسیاری از نوجوان نیز مشتاق دیدن آسمان با تلسکوپ کوچک و تلسکوپ بزرگ خود هستند. آنها نیز می توانند با مراجعه به سایت فروشگاه اینترنتی آی آی کتاب کتاب هایی همچون ستاره شناسی با تسلکوپ های کوچک، راهنمای طراحی و ساخت تلسکوپ های رادیویی و یا ستاره شناسی کاربردی ،خود آموز نجوم، آموزش نجوم با تحقیق و کاردستی و ده ها عنوان دیگر از انتشارات سبزان را مشاهده کنند و سفارش دهند.

مباحث جذاب دیگری نیز وجود دارند که علاقه مندان به علم درباره آن ها کنجکاو بوده اند. یکی دیگر همین مبحث کوانتوم، اینکه کوانتوم چیست، رابطه فیزیک و کوانتوم، رابطه فیزیک و نجوم است.

در باب مسائل مربوط به کوانتوم نیز کتاب هایی همچون فیزیک کوانتومی به زبان ساده، داستان اتم و کوانتوم، شانس کوانتومی را انتشارات سبزان در بین کتاب های خود دارد که آنها را نیز در سایت فروشگاه اینترنتی آی آی کتاب عرضه کرده است.

شما می توانید برای یاد گیری بیشتر نجوم به لینک های زیر نیز در سایت مراجعه کنید

نقش تلسکوپ در علم نجوم ، تفاوت تلسکوپ کوچک و تلسکوپ بزرگ

جهان تاریک از دو جزء کاملا ناشناخته ساخته شده است؛ ماده تاریک و انرژی تاریک

آموزش نجوم ـ سیاره ها در منظومه شمسی

کرم چاله ها ـ آنچه برای یادگیری رشته نجوم لازم است بدانید

تاریخچه علم نجوم و سیری در کهکشان راه شیری

روند رو به رشد نجوم از دوران باستان تاکنون و تاثیر نجوم بر فلسفه، مذهب و جامعه

1399/06/15
3862