نخستین دوره جایزه ادبی کوچه که به بررسی رمان‌های منتشرنشده نویسندگان جوان اختصاص داشت برگزیدگان خود را با انتشار بیانیه‌ای معرفی کرد.

در بیانیه هیئت‌داوران این جایزه شامل علی خدایی، ناهید طباطبایی و آرش صادق‌بیگی آمده است:

سازوکار جوایز ادبی، بی‌نسبت با عنوان آن جوایز نیست. پیشانی این جایزه هم کلمه‌ «کوچه» است؛ یک راه کوچک برای دیده شدن آثار منتشرنشده. برای همین، هنگام داوری آثار بالاآمده، سعی‌مان بود به آثاری توجه کنیم که کوچک و بی‌ادعا هستند اما راهی برای ارتباط بین طیف‌های مختلف اجتماعی باز می‌کنند.

در مرحله نهایی داوری نخستین دوره جایزه ادبی کوچه، ۹ رمان خوانده شد که برآیند مختصات همه‌ی آن‌ها سهل‌گیری نویسنده در شکل نوشتن بود. می‌دانیم مشکلات نشر باعث سرخوردگی نویسندگان جوان شده، اما این میزان بی‌وسواسی به ساختار فنی داستان، برای نسل پرامیدی که آثار اُس‌وقُس‌دار متعددی را از گذشته‌ی ادبیات کشورش خوانده قابل‌قبول نیست.

این وسط رمان‌های زیادی هم بودند که از همان ابتدا نویسنده‌ کوچه‌پس‌کوچه زیاد کرده بود. اصلاً تعیین منظر روایت درست و بجا برای همین است که نویسنده در پیشبرد قصه راه اشتباهی نرود ــ هر قدر دستش در پلات و درونمایه و شخصیت‌پردازی پر باشد. چرا راوی اول شخص باید بچگی یک آدم ندیده‌ دیگر را با جزییات تعریف کند؟

شاخصه‌ قابل اعتنای اغلب رمان‌های دور اول جایزه‌ی کوچه این بود که خود را از مفاهیم تکرارشونده‌ی این سال‌ها (فقرزدگی، مهاجرت‌زدگی، سیاست‌زدگی) ‌ دور نگه داشته بودند. کتاب‌ها توانسته بودند با نگاهی تازه به اقلیم، گویش، سبک زندگی شهری جز تهران و از همه مهم‌تر عنصر تخیل این روال کلیشه‌ای را بشکنند.

 مشخصاً انگیزه‌ روایت سه اثر از نه اثر مرحله‌ی دوم داوری جایزه‌ی کوچه عنصر تخیل بود. این اتفاق، با توجه به کمبود رمان ژانر (بخصوص ژانر علمی تخیلی) در فضای ادبی کشورمان اتفاق مبارکی است. هیئت‌داوران آن بخش از تخیلی که برای خواننده قابل‌باور شده و به پرواز درآمده را می‌ستاید و امید دارد آن بخش تخیل که دست‌نخورده مانده و فقط ابزاری برای زینت رمان بوده، در ویرایش‌های بعدی نویسنده‌ها، مستندنمایی شود.

از میان رمان‌های منتشرنشده رسیده، اعضای هیئت‌داوران اولین دوره‌ جایزه ادبی کوچه، رمان‌ خشت‌مال اثر محمد سعید احمدزاده را به دلیل نگاه جزئی‌نگر و طنازانه‌ی نویسنده در توصیف سبک زندگی بومی یک اقلیم خاص به عنوان اثر برگزیده اعلام می‌کند و به‌ترتیب دو اثر آتلانتیس نوشته‌ معصومه دهنوی و قطار ابدی نوشته‌ جواد ترشیزی را به دلیل تلاش نویسنده‌هایشان در بسط و پرداخت ایده‌های تخیل‌محور شایسته‌ی تقدیر می‌داند.

 اختیار مال هر کسی دست خودش است به‌خصوص ناشر. چه یک ناشر چه نُه ناشر می‌تواند یک رمان یا هر نُه رمان این جایزه را منتشر کند یا اصلاً نکند. توصیه‌ی هیئت‌داوران ویرایش محتوایی هر نه رمان است. رمان‌ها جز چکش‌کاری‌ای که در نثر و زبان و لحن نیاز دارند باید براساس ریتم، پالوده‌شدن عناصر زائد و بازتعریف فرم برای هر رمان، دوباره پرداخت و پخته شوند.

 موبی‌دیک، لولیتا، بربادرفته و... قبل از انتشار توسط ناشر دیگرتری رد شده بودند. در ایران اوضاع سخت‌تر بوده و هست و ما نویسندگان ایرانی همیشه با نوبل‌گرفته‌ها، آت‌وودها، مالامودها، کاپوتی‌ها رقابت می‌کنیم. ناشران به نویسنده‌ی بی‌کتاب روی خوش نشان نمی‌دهند، بدهند هم نوبت‌های سالانه می‌دهند.
با همه‌ی این‌حرف‌ها، ما اعضای هیئت‌داوران همچنان باور داریم کتاب خوب راه خودش را پیدا می‌کند، باور داریم کوچه‌ی فردا، کوچه‌ی آشتی‌کنان با نویسنده‌ی ایرانی است.

(منبع: خبرگزار یمهر)

1397/09/07
1609