يكي از بزرگ‌ترين فيلسوفان يونان، ارسطو،‌ بنيان‌گذار پايه‌هاي تفكر علمي در دنياي اسلام و مسيحيت بود. تأثير پژوهش‌هاي او در زمينه‌هاي فيزيك،‌رياضيات، منطق و زيست شناسی در بسياري از قوانين علمي ديده مي‌شود.
ارسطو در اِستاگیرا درمقدونيه زاده شد. پدر او نيكو ماخوس پزشك مخصوص پادشاه مقدونيه بود. از آن‌جا كه وي پسرش را همراه خود نزد شاه مي‌برد، بين ارسطو و خاندان سلطنتي رابطه‌اي نزديك برقرار شد.
ارسطو در ده سالگي يتيم شد و از آن پس عمويش سرپرستي او را به عهده گرفت. وي دانش اندك ارسطو در مورد پزشكي را با آموزش خطابه و شعر كامل كرد. در هفده سالگي به آتن رفت تا در آنجا در مدرسة افلاطون آموزش ببيند. او به مدت بيست سال در آنجا به سر برد و به يكي از فيلسوفان بزرگ و اصلي آنجا تبديل شد. سال‌ها بود كه سقراط مدرس اصلي مدرسه بود و حالا ارسطو انتخاب خوبي براي جايگزيني او محسوب مي‌شد.

ارسطو به دلايل سياسي پيشنهاد رياست مدرسه را نپذيرفت و به سوي آسياي صغير (تركيۀ امروزي) رهسپار شد. او به آسوس رفت، جايي كه هرمياس اهل آتارنوس، جمعي كوچك از فيلسوفان را تشكيل داده بود.
در آسوس به حيات وحشي كه در نزديكي ليسبوس بود علاقمند شد و مطالعه پيرامون زيست‌شناسي و جانورشناسي را آغاز كرد. وي با توجه به آن‌چه از پدرش آموخته بود، شروع به دسته‌بندي جانداران كرد. در همين زمان بود كه آسوس مورد حملة ايرانيان قرار گرفت. ارسطو ابتدا به ليسبوس گريخت و سپس به دعوت فيليپ شاه به مقدونيه رفت. يكي از شاگردان و مريدان ارسطو، اسكندر، پسر فيليپ بود كه وقتي بر تخت سلطنت نشست، ‌تصميم گرفت ارسطو را به عنوان سفير به آتن بفرستد.

لیكيوم و پِريپاتِتیك‌ها
ارسطو نتوانست رياست مدرسۀ آتن را به دست بگيرد. اسكندر او را ترغيب به بناي مؤسسه‌اي در رقابت با مدرسة آتن كرد؛ مؤسسه‌اي به نام لیكيوم (تالار گفت‏و‏گو). او در مدرسۀ خويش دامنۀ وسيع‌تري از علوم را جاي داد. تأكيد او علاوه بر فلسفة سنتي، سياست و خطابه، بر علوم طبيعي نيز بود. دانش پژوهان لیكيوم،  پريپاتِتیك (مشاء) ناميده مي‌شدند، شايد به دليل ردیف ستون های درون ایوان متصل به ساختمان اصلی كه به آن پريپاتوس گفته مي‌شد. شايد هم علت اين نامگذاري عادت ارسطو به راه رفتن به هنگام درس دادن بود. ارسطو آن‌چه را كه تدريس مي‌كرد، به صورت دست نوشته‌هايي جمع‏آوري و به عنوان رساله ارائه می داد و همين رسالات مهم‌ترين كار او محسوب مي‌شود. وي روش‌هاي تحليلي را توسعه بخشيد، از جمله سيستم استدلال استقرايي كه پايه و اساس استدلال در علم غرب محسوب مي‌شود. آموزش‌هاي او در فيزيولوژي طبيعي (فيزيك)، رياضيات و جانورشناسي، بيانگر اهتمام او به اين علوم به اندازۀ علوم فلسفي مانند مابعدالطبيعه، اصول اخلاق و سياست است.

روزهاي خوش ارسطو در لیكيوم ديري نپاييد و پس از مرگ اسكندر به خاطر نزاع بر سر جانشيني او و به خاطر مسائل سياسي جوي ضد مقدونيان در آتن حاكم شد. به دليل رابطۀ ارسطو با شاه وفات يافته، موقعيتش متزلزل گشت. همزمان با اين وقايع او را متهم به نپذيرفتن الهي بودن پادشاهي كردند و وي را بار ديگر مجبور به ترك آتن كردند.

ميراث ارسطو
ارسطو مدت كوتاهي پس از ترك آتن بر اثر مرگ طبيعي از دنيا رفت. آن‌چه او در دوران حياتش جمع‌آوري كرده و نوشته‏بود، امروزه در دسترس ما نيست، اما بسياري از آموزش‌هاي او توسط شاگردانش نسل به نسل منتقل شده است و سال‌ها پس از مرگش منتشر گشته است. آثار ارسطو را دانشمندان مسلمان به عربي و دانشمندان اروپايي در قرون وسطي به لاتين ترجمه كردند كه اين نشان دهندة وسعت ديد فوق العادة او در دانش است كه روشنگر راه سايرين شده است.

این نقاشی آبرنگ اثر رافائل است که در واتیکان نقش شده است. در این تصویر بسیاری از فیلسوفان باستان دیده می‌شوند و در میان آنها افلاطون و شاگرد جوانش ارسطو سخت مشغول مباحثه‌اند.

ارسطو
اين مجسمة برنزي از ارسطو در سال 1915 به دست كيپري آدولف برمن (1942-1862) ساخته شده است. اين مجسمه در مقابل مجسمة  هومر كه آن را هم برمن ساخته است، در ورودي دانشگاه فريبرگ در بريسگا آلمان قرار دارد.

1396/11/15
1507